ταξική συνείδηση

Η ταξική συνείδηση ξεκινά από την αναγνώριση της ταξικής διαστρωμάτωσης της κοινωνίας, δηλαδή από την αναγνώριση του γεγονότος ότι η κοινωνία χωρίζεται σε διάφορες τάξεις ανάλογα με την οικονομική κατάσταση κάποιου και την θέση του στην διαδικασία της παραγωγής (μισθωτός, εργοδότης, αυτοαπασχολούμενος κ.λπ.). Αν και είναι και άλλοι παράγοντες που παίζουν ρόλο στην θέση που λαμβάνει κάποιο άτομο στην κοινωνία, όπως για παράδειγμα η εθνικότητα ή το φύλλο, τον πιο θεμελιώδη ρόλο παίζει ο πλούτος και άρα η δύναμη που κατέχει κανείς.

Στην εποχή μας, η κυρίαρχη τάξη αποτελείται κατά βάση από όσους έχουν στην κατοχή τους πολύ μεγάλα οικονομικά κεφάλαια. Παράλληλα, δημιουργούν συμμαχίες και με άλλο κόσμο όπως ανώτατοι δικαστές, μεγαλοδικηγόροι, στρατιωτικοί, μπάτσοι ή δημοσιογράφοι, με σκοπό την εξασφάλιση και την εμβάθυνση της κυριαρχίας τους, παρέχοντας φυσικά στους συμμάχους τους και τα ανάλογα προνόμια. Φαντάζει στις μέρες μας σχεδόν αδύνατο να διαρρήξουμε αυτό το κεφαλαιοκρατικό-κρατικό σύμπλεγμα το οποίο ζει ληστεύοντας τον κόπο μας, κι αυτό ακριβώς είναι που μας κατατάσσει στην εκμεταλλευόμενη τάξη: το ότι ο μόνος τρόπος για να αποκτήσουμε συμμετοχή στις αποφάσεις που αφορούν την κοινωνία, είναι να πουλήσουμε την ψυχή μας και να εμπλακούμε με κάποιο τρόπο στο εγκληματικό αυτό σύμπλεγμα.

Παρ’ ολ’ αυτά, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά όσο ίσως ήταν στο παρελθόν, δεν υπάρχουν μόνο “πλούσιοι και φτωχοι”. Οι διάφορες κοινωνικές ομάδες που βρίσκονται στο ενδιάμεσο, τα λεγόμενα “μεσαία στρώματα”, είναι αρκετά πολυπληθή ειδικότερα στην Δύση. Ωστόσο, και πάλι, μιλάμε για ανθρώπους που ενώ μεν μπορεί να ζουν μια πιο άνετη ζωή, πιθανότατα και με κάποιες πολυτέλειες, αφενός συνεχίζουν να μην έχουν κανένα μερίδιο στις κεντρικές πολιτικές αποφάσεις (εκτός της ψήφου, όποια ελάχιστη αξία κι αν έχει) και, αφετέρου, ακόμη κι έτσι η οικονομική τους κατάσταση προσεγγίζει περισσότερο αυτή των λαϊκών στρωμάτων παρά του μεγάλου κεφαλαίου. Άλλωστε, αρκεί μια κρίση, ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας ή κάποια άλλη ατυχία, για να δουν τις αποταμιεύσεις τους να εξαφανίζονται και να περνάν κι αυτοί στα φτωχότερα κοινωνικά κομμάτια. Θα λέγαμε πως από τα μεσαία στρώματα, περισσότεροι είναι οι άνθρωποι που οδηγούνται στην φτωχοποίηση παρά εκείνοι που καταφέρνουν να ανέλθουν ταξικά.

Στο σημείο αυτό, οφείλουμε να σημειώσουμε ότι όλος ο δυτικός πληθυσμός, ακόμη και το προλεταριάτο, είναι προνομιούχος σε σχέση με τους λαούς του τρίτου κόσμου, τους οποίους έμμεσα εκμεταλλεύεται. Παραθέτουμε ένα απόσπασμα του Τζ. Τόμσον από το βιβλίο του "Από τον Μαρξ στον Μάο Τσε Τουνγκ": "Στην Δύση, όπου η ανάπτυξη του καπιταλισμού είχε αρχίσει πολύ νωρίτερα, ο φεουδαρχισμός είχε εξαλειφθεί σχεδόν ολοκληρωτικά κι απ' τα πρώτα της βήματα η αστική τάξη πλούτιζε από τη λεηλασία της Αμερικής και της Ασίας. Μ' αυτό τον τρόπο ενίσχυαν την θέση τους στην μητρόπολη. Εισπράττοντας τα τεράστια κέρδη της αποικιακής εκμετάλλευσης, έκαναν ουσιαστικές παραχωρήσεις στους βιομηχανικούς εργάτες και εξαγόρασαν πολλούς απ' τους ηγέτες τους. Έτσι εκτός από το χάσμα που χωρίζει το προλεταριάτο των μητροπόλεων από τους εργάτες και τους αγρότες των αποικιών, το μητροπολιτικό προλεταριάτο έχει κι αυτό διχαστεί και προσβληθεί σε σημαντικό βαθμό από την αστική ιδεολογία".

Έχοντας υπόψιν όλα τα παραπάνω λοιπόν, εμείς απ’ την μεριά μας αποφασίζουμε να κοιτάξουμε πρώτα και κύρια προς την εργατική τάξη και προς κάθε μη-προνομιούχο άτομο. Προς όλους εκείνους τους ανθρώπους που οι μέρες τους συνθλίβονται από την δουλειά, που παρά την σωματική και ψυχική καταπόνηση στην καλύτερη περίπτωση ο μισθός τους φτάνει για τα βασικά, που δεν βρήκαν τίποτα έτοιμο και έχουν να στηρίζονται μόνο στη εργασία τους, που το μίσος τους για τα αφεντικά είναι πηγαίο εξαιτίας των βιωμάτων τους και δεν προήλθε διαβάζοντας Μαρξ. Μιλάμε δηλαδή για τον κόσμο που προσφέρει τον χρόνο και την εργασία του για να βιοποριστεί, χωρίς να στηρίζεται κάπου αλλού παρά μόνο στο κορμί και στο μυαλό του και χωρίς να έχει ελπίδες για κάποια ιδιαίτερη οικονομική ανέλιξη.

Κοιτάμε λοιπόν πρώτα και κύρια προς τους ανθρώπους αυτούς γιατί καταρχήν συνθέτουν την πιο σκληρά καταπιεζόμενη κοινωνική τάξη (χωρίς να αγνοούμε άλλες κοινωνικές ομάδες πιθανώς πιο καταπιεσμένες, που ωστόσο είναι σχετικά ολιγάριθμες και δεν συνθέτουν τάξη με την έννοια που αναφέρεται εδώ), δεύτερον γιατί τουλάχιστον όσον αφορά το οικονομικό κομμάτι δεν αποτελούν οι ίδιοι φορείς άσκησης εξουσίας και εκμετάλλευσης, αλλά και, τέλος, διότι έχουν γνωρίσει τον πόνο αυτού του κόσμου από πρώτο χέρι και έχουν κάθε λόγο να αγωνιστούν εναντίον του.

Ωστόσο, η θέση ενός ατόμου στην ταξική πυραμίδα δεν ταυτίζεται με την ταξική του συνείδηση. Η ταξική συνείδηση για εμάς, προϋποθέτει, από την μία, την άρνηση και τη μη-αποδοχή των πιθανών ταξικών προνομίων που κατέχουμε και, από την άλλη, την αδιαφορία για την ταξική ανέλιξη και για την “αναβάθμισή” μας από εργαζόμενους σε εργοδότες, ακόμη κι αν αυτό είναι εφικτό. Ακόμη, η ταξική συνείδηση συνδέεται άμεσα με την συνεχή καχυποψία προς όλα τα αφεντικά και τις όχι και τόσο φιλικές σχέσεις μαζί τους, αλλά και με την επιλογή της συνεπούς συμμετοχής στον αγώνα για την κατάργηση της ταξικής εκμετάλλευσης και, παράλληλα, για την στήριξη εργατικών σωματείων και μεμονωμένων εργαζομένων όποτε χρειάζεται.

Έτσι, η ταξική συνείδηση αποτελεί ένα από τα κυριότερα θεμέλια που συγκροτούν την αναρχική αντίληψη και δίνουν κατεύθυνση στον αναρχικό αγώνα. Με άλλα, όπως είναι ο αντικρατικός αγώνας και η εναντίωση σε κάθε εξουσία, θα ασχοληθούμε σε επόμενα κείμενα.